Belgesel filmler belli konular üzerinde yapılan araştırmaların sonuçlarının estetik kaygılarla seyirciye yansıtılmasına dayanan sinema yöntemidir.
Tanım
Belgesel sinemasının ustası Türk yönetmen Süha Arın, belgesel sinema, bilim ve sanatın buluştuğu bir kavşak noktasıdır. Bu yüzden belgeselci hem bilim adamı hem de sanatçı olmalıdır. Belgeselin bilim ve sanatı birleştiren yaratıcı yaklaşımını çözümlemektir. Arın öncesinde gerçekleştirilen belgesellerin büyük bir çoğunluğu, sinema estetiğinin geri planda olduğu birtakım öğretici yapımlardır. Sinemanın teorisiyle de ilgilenen Arın, bu tür çalışmaları, “bilgisel” olarak adlandırmanın daha doğru olacağını ifade etmiştir.
Tarih araştırmacı Türk belgesel yapımcısı ve yönetmeni Tekin Gün, Belgesel film gerçekliğin yaratıcı bir şekilde ele alınması ve yaşamı olduğu gibi materyaller ile bir araya getirilip kurgusal niteliklerden uzak tutulduğu görsel çalışma yöntemidir. Yapısındaki temel documentary belgeleyen konu ile izleyici arasında açık bir diyalog üretme biçimi olarak yoğrulmalı ve reel olguyu üreterek ele alınması, ”bilimsel” amaç ile yorumlanarak aktarılması gerekmektedir. Ayrıca amaçlanan konu üzerinde belgeli araştırmaların sonucunda görsel anlatı seyirci (İzleyici) arasında gözlemsel eğitici,bilgilendirici becerisini arttırdığı gözükmektedir.
İlk denemeler
Tarihteki ilk belgesel denemeleri ve tanımı yapan Polonyalı film yapımcısı Bolesław Matuszewski belgesel değerini dikkate alan ilk yazılı çalışması olarak kabul ediliyor. Yazılı eserler arasında geçen en eski metinleri 1898 yılında Fransızca olarak yayınlandı. Matuszewski belgesel film ve fotoğraf arşiv oluşturmayı güvenli görsel materyalleri toplanarak saklandığını öneren ilk film yapımcılarından ve belgesel filmin tarzını belirleyenler arasında yer almaktadır.